Darowizna
Cytując za kodeksem cywilnym „przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku”(…) „Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione”. W przypadku darowizny trzeba mieć świadomość, że darczyńca ma prawo zażądać zwrotu darowizny, jeśli „obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności”. W takiej sytuacji przepadnie nie tylko darowizna, ale również zapłacony podatek od darowizny, którego fiskus nie zwraca.
Dział spadku
Określenie wartości całego odziedziczonego majątku i jego podział pomiędzy poszczególnych spadkobierców. Przed działem spadku, osoby dziedziczące majątek pozostawiony przez bliską osobę, są współwłaścicielami całości spadku, natomiast po dokonaniu działu spadku, spadkobiercy stają się właścicielami określonych składników odziedziczonego majątku (nieruchomości, samochodów, pieniędzy, praw itp.), a spadek przestaje istnieć. Dział spadku następuje po otrzymaniu potwierdzenia nabycia spadku. Działu spadku można dokonać u notariusza na zasadzie umowy pomiędzy spadkobiercami, o ile pomiędzy nimi nie ma żadnego sporu. W przeciwnym razie dział spadku może zostać dokonany jedynie przez sąd.
Dziedziczenie ustawowe
Występuje wtedy gdy zmarły nie zostawił testamentu, gdy testament jest nieważny, gdy ostatnia wola testatora nie odnosi się do całego pozostawionego majątku lub gdy żadna ze wskazanych osób nie chce lub nie może być spadkobiercą. W tej sytuacji dziedziczenie odbywa się na zasadach określonych przepisami ustawy (Kodeksu cywilnego). Dziedziczenie ustawowe może mieć zastosowanie zarówno do całego majątku lub do jego części. Przepisy prawa szczegółowo opisują, kto, w jakiej kolejności i w jakiej części dziedziczy pozostawiony majątek.
Grupy / kręgi dziedziczenia
W przypadku dziedziczenia na mocy ustawy określone są tzw kręgi dziedziczeni, które określają kolejność bliskich zmarłego, według której będą otrzymywać spadek. Obowiązuje tutaj zasada, że spadkobiercy należący do dalszej grupy mogą dziedziczyć dopiero wtedy, gdy nie ma spadkobierców należących do bliższej grupy.
- Grupa pierwsza: dzieci (i ich zstępni) oraz małżonek spadkodawcy
- Grupa druga: małżonek i rodzice spadkodawcy
- Grupa trzecia: rodzice lub jeden rodzic i rodzeństwo (i ich zstępni) spadkodawcy
- Grupa czwarta: dziadkowie (i ich zstępni)
- Grupa piąta: pasierbowie
- Grupa szósta: gmina lub Skarb Państwa
Polecenie testamentowe
Spadkodawca ma możliwość nałożenia na obdarowaną przez siebie osobę (spadkobiercę lub zapisobiorcę) obowiązku konkretnego działania lub zachowania. Przykładowo ojciec może polecić synowi, aby kontynuował naukę lub zaopiekował się niepełnosprawną ciotką. Jest to warunek do otrzymania spadku.
Spadek
Wszystkie prawa i obowiązki należące do spadkodawcy w momencie jego śmierci, które przechodzą na jego następców prawnych czyli spadkobierców w drodze dziedziczenia. Do spadku wchodzą wszystkie składniki majątku, wszelkie prawa i obowiązki (w tym długi np. z tytułu zaciągniętego kredytu). Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a spadkobierca nabywa go z chwilą otwarcia spadku. Spadek można przyjąć w prosty sposób, czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, bądź z dobrodziejstwem inwentarza, czyli ograniczenie tej odpowiedzialności. Spadek można również odrzucić.
Testament
oświadczenie, w który testator (osoba spisująca testament) rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. To jedyny sposób, w jaki można skutecznie wydać dyspozycje o tym, komu chcemy przekazać dorobek swojego życia. Wyróżnia się trzy rodzaje testamentów zwykłych:
-
- pisemny – sporządzany własnoręcznie
- ustny – wygłaszany w obecności dwóch świadków i urzędnika samorządowego
- notarialny – spisywany u notariusza
Aby majątek został podzielony zgodnie z ostatnią wolą zmarłego, testament musi być ważny, musi spełniać wymogi określone w kodeksie cywilnym.
Testator
osoba przekazująca swój majątek w formie testamentu. Człowiek sporządzający testament może podzielić swój majątek między dowolne, wybrane prez siebie osoby. Każda osoba musi sporządzić swój własny testament, nie można sporządzać testamentów wspólnych np. z małżonkiem. Testatorem może być jedynie osoba z pełną zdolnością do czynności prawnych, musi być pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona. Testament lub jego część można w każdej chwili odwołać, ale trzeba to zrobić osobiście.
Wstępni
To przodkowie w linii prostek, a więc rodzice, dziadkowie, pradziadkowie
Zachowek
zabezpieczenie najbliższej rodziny spadkodawcy, czyli niektórych osób, które dziedziczyłyby według ustawy, ale zostały pominięte w testamencie sporządzonym przez spadkodawcę, który zdecydował przekazać majątek komuś innemu. Dzięki zachowkowi, taka pominięta osoba może wystąpić do spadkobiercy lub obdarowanego (jeśli majątek został przekazany w formie darowizny przed śmiercią) o zapłatę kwoty, która przypadłaby jej, gdyby nie została odsunięta od dziedziczenia. Wysokość zachowku to 2/3 wartości udziału w spadku, który przypadałby tej osobie przy dziedziczeniu ustawowym, o ile chodzi o osobę małoletnią lub trwale niezdolną do pracy lub 1/2 wartości w pozostałych przypadkach.
Zapis testamentowy
zobowiązanie spadkobiercy do spełnienia konkretnego świadczenia majątkowego na rzecz wskazanej osoby.
Zstępni
Kolejni potomkowie tej samej osoby: dzieci, wnuki, prawnuki itd.
Upadłość konsumencka
Jeśli osoba fizyczna utraci wypłacalność i nie będzie w stanie spłacać swoich bieżących zobowiązań może ogłosić upadłość konsumencką. Jest to nowa szansa dla osób, które wpadły w spiralę zadłużenia. W myśl nowych przepisów prawa upadłościowego i naprawczego od roku 2015 również osoby fizyczne mają możliwość ogłoszenia upadłości. Wcześniej taką możliwośc mieli tylko przesiębiorcy.