Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to możliwość wyjścia z zadłużenia

Pan Krzysztof popadł w kłopoty finansowe. Kilka lat temu kupił mieszkanie na kredyt. Później dokupił na raty telewizor i pralkę. Była dobra okazja, bo raty były zerowe. Początkowo spłacał raty bankowe i sklepowe bez problemów, bo miał stałą pracę. Jednak po pół roku został zwolniony z pracy, a jego żona zachorowała i też nie mogła pracować. Na początku żyli z niewielkich oszczędności, ale szybko stopniały, bo trzeba było spłacać raty, opłacać rachunki, a do tego płacić za leki. W ręce wpadła mu ulotka firmy pożyczkowej, która obiecywała szybkie pieniądze bez zaświadczenia o zatrudnieniu. Podpisał umowę, ale nie bardzo rozumiał zapisy w niej zawarte na końcu, do tego napisane małym drukiem. Po miesiącu okazało się, że musi oddać firmie pożyczkowej dwa razy więcej. Szukał pracy, podejmował dorywcze zajęcia, które przynosiły niewielkie i nieregularne pieniądze. W międzyczasie operator telefonii komórkowej przysłał informację, że w związku z niezapłaconym rachunkiem za dwa miesiące, kieruje sprawę do sądu. Od tego momentu zaczął się dla niego koszmar. Sprawy w sądzie, nękające go pismami firmy windykacyjne, komornik, który zajął konto bankowe i zapieczętował sprzęty domowe.

Historia Pana Krzysztofa jest całkiem typowa i często spotykana. Przykładowy Pan Krzysztof wpadł w spiralę zadłużenia i nie był w stanie spłacać bieżących zobowiązań. Nie stać go było na wynajęcie adwokata do każdej sprawy. Na szczęście znajomy poradził mu, żeby skonsultował się z adwokatem z polecenia. Przy okazji wizyty w związku z jedną ze spraw, dowiedział się, że jego sytuacja nie jest beznadziejna i może skorzystać z szansy na oddłużenie poprzez ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Była to dla niego niespodzianka, ponieważ myślał że upadłość może ogłosić tylko osoba mająca firmę.

Co to jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka to szansa na oddłużenie osób fizycznych na podstawie zmiany ustawy o prawie upadłościowym i naprawczym. Szansa ta skierowana jest do osób nieprowadzących działalności gospodarczej, które na skutek różnych przeciwności losu utraciły zdolność do spłaty bieżących zobowiązań i nie mają widoków na poprawę tej sytuacji. Dzięki upadłości konsumenckiej długi dłużnika są redukowane bądź całkowicie formalnie likwidowane, a wierzyciele są częściowo spłacani z majątku dłużnika i jego dochodów. W przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej majątek dłużnika zostaje zlikwidowany i przeznaczony na spłatę wierzycieli, a pozostała część długów zostaje umorzona. Ponadto wszystkie postępowania windykacyjne są sprowadzane do jednego postępowania upadłościowego. Rolą instytucji upadłości konsumenckiej jest oddłużenie dłużnika oraz skuteczna windykacja na rzecz wierzycieli, tak aby odzyskał chociaż część pieniędzy.

Dla kogo przewidziana jest upadłość konsumencka?

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to postępowanie sądowe i upadłość konsumencka może być ogłoszona wyłącznie przez sąd. To sąd decyduje o upadłości i oddłużeniu dłużnika. Aby sąd podjął decyzję o upadłości konsumenckiej, muszą być spełnione pewne przesłanki. Najważniejszą z nich jest niewypłacalność dłużnika, a więc utrata możliwości spłaty zaciągniętych zobowiązań i brak szansy na pokrycie tych zobowiązań z posiadanego majątku.  Ponadto przyczyny niewypłacalności muszą być niezawionione przez samego dłużnika i wynikać z losowych sytuacji, takich jak np. ciężka choroba, utrata pracy albo wypadek przy pracy.

Upadłość konsumencka nie może być ucieczką dłużnika przed spłatą zobowiązań. Nie może być tak, że dłużnik brał kredyty z góry zakładając, że ich nie będzie spłacał. Sąd w takiej sytuacji z pewnością nie zgodzi się na ogłoszenie upadłości. Co prawda w tym roku mają wejść kolejne zmiany przepisów, które w umożliwią ogłoszenie upadłości, również w sytuacji gdy dłużnik wykaże się rażącą niedbałością.

Jak przygotować wniosek o upadłość konsumencką?

Aby ubiegać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy złożyć wniosek o upadłość konsumencką. Jego przygotowanie to bardzo ważna sprawa i musi być on przygotowany rzetelnie i uczciwie, a wszystkie fakty muszą być poparte stosownymi dokumentami, które uwiarygodnią przyczyny powstania niewypłacalności.

We wniosku o upadłość musi się znaleźć:

• Dane osoby ubiegającej się o upadłość
• Opis okoliczności powstania niewypłacalności wraz z ich uzasadnieniem i dokumentami np. umowy kredytowe i pożyczkowe, wypowiedzenie umowy o pracę, zaświadczenie o ciężkiej chorobie, protokół z wypadku
• spis wszystkich składników majątku dłużnika zawierający posiadane środki pieniężne, oszczędności, nieruchomości, ruchomości, samochody, sprzęt agd i rtv, wyposażenie, urządzenia itp.
• spis należności wobec banków i innych podmiotów z wyszczególnieniem kwot zadłużenia
• spis wszystkich wierzycieli, którym dłużnik jest coś wienien, w spisie tym trzeba zawrzeć również tych wierzycieli, których roszczenie dłużnik kwestionuje

W trakcie postępowania upadłościowego sąd wyznacza syndyka, który będzie zarządzał majątkiem dłużnika i zajmie się jego likwidacją majątku dłużnika czyli spieniężeniem na poczet spłaty zobowiązań. Od tego momentu dłużnik nie ma prawa rozporządzać swoim majątkiem.

Przygotowanie wniosku o upadłość to kluczowy element procedury upadłościowej wobec konsumentów. Jeszcze raz podkreślamy, że musi być on przygotowany rzetelnie i uczciwie. Próba ukrywania majątku, niepełna lista wierzycieli albo przytoczenie nieprawdziwych przyczyn (np. dłużnik sam zwolnił się z pracy, a twierdzi że został zwolniony, przed złożeniem wniosku przepisze majątek na rodzinę itp…) będzie skutkować odrzuceniem wniosku. Jest to o tyle istotne, że ponowny wniosek będzie można złożyć dopiero za dziesięć lat. Jak widać konsekwencje nieuczciwego przygotowania wniosku mogą być bardzo dotkliwe. W takich okolicznościach warto rozważyć zlecenie przygotowania wniosku kancelarii adwokackiej lub prawnej, która ma praktykę w przeprowadzaniu upadłości konsumenckiej. Prawnik przeanalizuje sytuację, doradzi w jaki sposób uzasadnić powstanie niewypłacalności dłużnika i zajmie się przygotowaniem samego wniosku.

Jak przebiega likwidacja majątku dłużnika

Jak napisaliśmy wcześniej do likwidacji majątku dłużnika powoływany jest syndyk. Zarządza on składnikami majątku oraz zarobkami dłużnika. Nie oznacza to jednak, że wszystko zostanie sprzedane bez wyjątku. Likwidacji nie podlegają przedmioty codziennego użytku, niezbędne do normalnego funkcjonowania np. ubrania, zapasy żywności, pościel, garnki, przyrządy higieniczne, narzędzia niezbędne do wykonywania pracy.

Likwidacja majątku nie oznacza też, że z dnia na dzień dłużnik i jego rodzina stracą dach nad głową. Jeśli sprzedaż mieszkania będzie konieczna, sąd po rozpoznaniu możliwości zarobkowych dłużnika i jego sytuacji rodzinnej, przyzna dłużnikowi kwotę odpowiadającą wysokości przeciętnego czynszu najmu. Sprzedaż mieszkania dłużnika również nie jest obowiązkowe. Jeśli dłużnik wykaże, że w określonym czasie będzie w stanie spłacić długi, sąd może doprowadzić do ugody między dłużnikiem i wierzycielami, w rezultacie której przygotowany zostanie plan spłaty. To samo będzie dotyczyć sprzedaży samochodu. Jeśli na przykład dłużnik wykonywał pracę taksówkarza, a posiadany samochód umożliwia mu dalsze zarobkowanie, zostanie on wyłączony spod likwidacji.

Co się dzieje z wynagrodzeniem osoby z ogłoszoną upadłością konsumencką?

Wynagrodzenie dłużnika również wchodzi w skład masy upadłościowej. Jednak nie zostanie ono zajęte w całości. Sąd rozpoznaje w postępowaniu upadłościowym sytuację finansową i rodzinną dłużnika i pozostawia mu część wynagrodzenia na utrzymanie jego i jego rodziny. Dłużnik będzie otrzymywał kwotę pieniędzy, która powinna wystarczyć na zakup podstawowych produktów, środków higienicznych i środków czystości. Część wynagrodzenia podlegająca zajęciu jest analogiczna do kwoty przewidzianej przepisami kodeksu pracy.

W upadłości konsumenckiej nie chodzi o to, aby z dłużnika zrobić żebraka i bezdomnego. Celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie i danie drugiej szansy na normalnie funkcjonowanie w społeczeństwie.

Oddłużenie albo częściowe umorzenie długów

Jeśli majątek dłużnika nie jest w stanie pokryć wszystkich jego zobowiązań. Oprócz likwidacji majątku konsumenta opracowuje się plan spłaty długów na okres 3 lat. Dłużnik przez ten okres zobowiązuje się do regularnej spłaty wyznaczonej kwoty pozyskanej z jego bieżących zarobków. Po uwzględnieniu tych wszystkich czynników sąd określa, jaka część zobowiązań finansowych dłużnika zostanie umorzona po wykonaniu obowiązków wynikających z orzeczenia o upadłości. W trakcie trwania wykonywania tych obowiązków wobec dłużnika nie można podejmować żadnych dodatkowych egzekucji należności, które powstały przed ogłoszeniem upadłości. Po wykonaniu planu spłaty i wszystkich warunków zawartych w orzeczeniu, sąd umarza pozostałe zobowiązania i oddłuża konsumenta. W ten sposób jego historia zostaje wyczyszczona, a dłużnik nie musi spłacać pozostałych zobowiązań.

W szczególnych okolicznościach, gdy dłużnik nie ma już żadnego majątku i nie jest w stanie i wszystko wskazuje na to, że nie będzie w stanie spłacać wierzycieli, sąd może całkowicie umorzyć jego zobowiązania bez ustalenia planu spłaty.

Jaki są koszty sądowe związane z upadłością konsumencką?

Od momentu obowiązywania zmian w ustawie o prawie upadłościowym i naprawczym, a więc od 1 stycznia 2015 roku, opłata sądowa od złożenia wniosku o upadłość konsumencką do sądu rejowego (wydział gospodarczy) wynosi 30 zł.

Przykład

Jak widać z przykładu Pana Krzysztofa, wobec niego istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że sąd uzyska on upadłość konsumencką, a jego zadłużenie zostanie umorzone, a on i jego rodzina będą mogli od początku. W jego przypadku zdecydowanie widać, że jego sytuacja finansowa to zbieg wielu negatywnych okoliczności, które powstały bez jego zamierzonej winy czy w wyniku rażącego niedbalstwa. Dla Pana Krzysztofa ogłoszenie upadłości to jedyna szansa na rozpoczęcie nowego życia bez długów, nękania przez komorników, dzikiej windykacji wykonywanej przez firmy windykacyjne.