Prawo do spadku można przeprowadzić na dwa sposoby – poprzez stwierdzenie nabycia spadku w sądzie lub przez notarialne poświadczenie dziedziczenia w formie aktu notarialnego. Druga opcja to uproszczona procedura, która trwa krócej i wiąże się z mniejszą ilością dokumentów.
Jak przebiega procedura notarialnego poświadczenia dziedziczenia?
Podczas kontaktu z wybranym notariuszem, powie on dokładnie, jakie dokumenty trzeba zgromadzić i zabrać ze sobą na spotkanie w kancelarii notarialnej. Notariusz na pewno poleci przynieść:
- akt zgonu spadkodawcy
- akty urodzenia potencjalnych spadkobierców
- akty małżeństwa potencjalnych spadkobierców
- testament lub testamenty – jeśli takowy istnieje.
Na spotkanie u notariusza muszą stawić się osobiście wszyscy potencjalni spadkobiercy. W obecności wszystkich spadkobierców testamentowych i ustawowych, a także osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi, notariusz sporządza w pierwszej kolejności protokół dziedziczenia w formie aktu notarialnego.
Aby do tego doszło, spadkobiercy muszą być zgodni co do grona osób uprawnionych do dziedziczenia, dziedziczonych składników majątku i udziałów w dziedziczeniu. Jakikolwiek spór pomiędzy nimi powoduje konieczność złożenia do sądu sprawy o stwierdzenie nabycia spadku.
W protokole uczestnicy pod rygorem odpowiedzialności karnej składają oświadczenia, w tym m.in. takie, że stwierdzenie praw do spadku nie było przedmiotem postępowania przed sądem. Jeśli spadkodawca zostawił ostatnią wolę w testamencie, podczas tego spotkania następuje otwarcie testamentu i jego ogłoszenie. Jeśli poświadczenie dziedziczenia następuje przed upływem 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, spadkobiercy składają oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Na podstawie sporządzonego protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Określa on krąg spadkobierców i ich udziały w spadku. Po zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia w elektronicznym rejestrze notarialnych poświadczeń dziedziczenia – nabiera on mocy prawnej równorzędnej sądowemu postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.
Rejestr, o którym mowa uniemożliwia np. powtórne poświadczanie dziedziczenia po tym samym spadkodawcy. Podczas rejestracji wprowadzane są dane spadkodawcy wraz z numerem PESEL i ponowne wprowadzenie tych samych danych jest automatycznie blokowane.
Sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia daje prawo rozporządzania spadkiem. Na podstawie takiego aktu spadkobierca może np. sprzedać odziedziczoną nieruchomość.
Kolejną czynnością, jest zgłoszenie spadku do urzędu skarbowego w celu rozliczenia podatku spadkowego lub potwierdzić zwolnienie z podatku.
Koszt poświadczenia dziedziczenia u notariusza wynika wprost z taryfy notarialnej i niezależnie od liczby osób biorących udział w tej czynności, kosztuje 150 zł . W cenie tej zawarte jest sporządzenie protokołu dziedziczenia oraz aktu poświadczenia). Do tego trzeba doliczyć podatek VAT. Dodatkowo trzeba będzie zapłacić za wypisy aktu poświadczenia dziedziczenia, jak i aktu notarialnego obejmującego protokół dziedziczenia dla każdej z osób uprawnionych do dziedziczenia.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia jest znacznie łatwiejsze niż stwierdzenie nabycia spadku w sądzie. Procedura trwa znacznie krócej i może być przeprowadzona nawet podczas jednego spotkania u notariusza.